Wraz ze zmianą minimalnego wynagrodzenia za pracę zmieniają się też wysokości dodatków za pracę w porze nocnej. Kodeksowe dodatki nocne obliczane są jako procent stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia, odpowiednio do wymiaru czasu pracy obowiązującego w danym miesiącu. Stawek tych nie można obniżyć poniżej tego poziomu. Dopuszczalne jest jednak ustalenie w przepisach zakładowych korzystniejszych zasad ustalania dodatków nocnych.
Pora nocna
Pora nocna przypada na 8 godzin ustalonych w przedziale czasowym pomiędzy godzinami 2100 a 700 (art. 1517 § 1 K.p.). Porę nocną w zakładzie wyznacza pracodawca. Brak określenia przedziału czasowego pory nocnej pozwala na przyjęcie, że trwa ona 10 godzin od 2100 do 700. Wiąże się to z koniecznością wypłaty dodatków nocnych za każdą godzinę pracy w tym przedziale czasowym.
Wysokość dodatku za pracę w nocy wynika z art. 1518 § 1 K.p. Na mocy tej regulacji pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w nocy w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatki te wypłaca się za każdą godzinę pracy w nocy, niezależnie czy praca taka jest przez pracownika świadczona stale, czy sporadycznie.
Szczególną grupą pracowników wykonujących pracę w nocy są pracujący w nocy. Są to pracownicy, których rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub których co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną (art. 1517 § 2 K.p.). Dotyczą ich ograniczenia w kwestii dobowego wymiaru czasu pracy.
Obliczanie dodatku nocnego
Dodatek za pracę w porze nocnej w wysokości wynikającej z Kodeksu pracy oblicza się na podstawie minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym. Od 1 stycznia 2020 r. będzie ono wynosiło 2.600 zł.
Metodykę obliczania dodatku za 1 godzinę pracy w porze nocnej uregulowano w § 4b rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 927). Oblicza się go poprzez podzielenie minimalnego wynagrodzenia za pracę z danego roku kalendarzowego przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Od tak ustalonej stawki oblicza się 20% dodatek stażowy. Przepis nie wyjaśnia, jak należy rozumieć liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu. W kwestii tej wypowiedział się Główny Inspektorat Pracy w piśmie z dnia 23 stycznia 2008 r. Stwierdził w nim, że przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu należy rozumieć obowiązujący wymiar czasu pracy obliczony zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 130 K.p. Nie stosuje się więc jako dzielnika liczby godzin wynikających z rozkładu czasu pracy danego pracownika ani liczby godzin faktycznie przez niego przepracowanych w danym miesiącu, tylko nominalną liczbę godzin do przepracowania ustaloną na podstawie art. 130 K.p.
Zróżnicowanie w wymiarze czasu pracy obowiązującego w poszczególnych miesiącach powoduje, że wysokość dodatku za pracę w nocy jest różna. Jego wysokość osiąga najwyższą wartość w miesiącach, w których wymiar czasu pracy jest najniższy. Jednakże na wysokość dodatku za pracę w nocy nie ma wpływu fakt, że pracownik świadczy pracę w pełnym czy niepełnym wymiarze czasu pracy.
Ryczałt za pracę w nocy
Niektóre grupy pracowników mogą zamiast dodatków za pracę w nocy otrzymywać ryczałt. Jest to dopuszczalne w stosunku do pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza zakładem pracy. W takim przypadku wysokość ryczałtu odpowiada przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej (art. 1518 § 2 K.p.).
Ryczałt za pracę w nocy ustalany jest szacunkowo, ale powinien odpowiadać liczbie przepracowanych godzin. W sytuacji gdy pracownik przepracuje mniejszą liczbę godzin w porze nocnej niż przyjęto przy ustaleniu ryczałtu, kwota ryczałtu nie powinna zostać zmniejszona. Natomiast gdyby ryczałt był zbyt niski ze względu na przyjęcie zbyt małej liczby godzin pracy w nocy, wówczas pracownikowi przysługuje wyrównanie do faktycznie przepracowanych godzin w nocy.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.)