Od 1 stycznia 2020 r. na mocy ustawy o zmianie ustawy o VAT oraz niektórych innych ustaw zmienią się zasady sporządzania faktur z tytułu sprzedaży zarejestrowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Wystawienie takiej faktury będzie bowiem uzależnione od zamieszczenia NIP nabywcy na paragonie dokumentującym tę sprzedaż. Ponadto od 1 stycznia 2020 r. wejdą w życie przepisy ustawy o zmianie ustawy o VAT oraz ustawy - Kodeks karny skarbowy, która ma na celu implementację dyrektywy Rady (UE) 2018/1910. Zmiany wprowadzone tą ustawą dotyczą przede wszystkim warunków umożliwiających zastosowanie 0% stawki VAT w WDT. Dodatkowo od 1 stycznia 2020 r. do porządku prawnego wejdą w życie przepisy rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) 2018/1912. Przedmiotowe rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich, a zatem nie wymaga implementacji do krajowego porządku prawnego.
Paragony z NIP
Od 1 stycznia 2020 r. wystawienie dla nabywcy (podatnika podatku VAT) faktury z tytułu sprzedaży zarejestrowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej będzie uzależnione od zamieszczenia na paragonie dokumentującym tę sprzedaż NIP nabywcy. Z dodanego w art. 106b ust. 5 ustawy o VAT (Dz. U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.) wynikać bowiem będzie, że w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej potwierdzonej paragonem fiskalnym, fakturę na rzecz podatnika podatku lub podatku od wartości dodanej będzie się wystawiało wyłącznie, jeżeli paragon potwierdzający dokonanie tej sprzedaży będzie zawierał numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej.
Jak wskazało Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu do projektu wprowadzającego te zmiany, przepisy te wymuszają wyłącznie pewną konsekwencję podatnika. To znaczy, jeżeli dokonuje on zakupu jako podatnik, a nie jako konsument, to powinien o tym fakcie poinformować sprzedawcę w momencie dokonywania zakupu.
Podkreślić należy, że wystawienie faktury do paragonu bez NIP podatnika zagrożone będzie sankcją. Jak wynikać bowiem będzie z art. 106b ust. 6 ustawy o VAT, w przypadku stwierdzenia, że podatnik wystawił fakturę z naruszeniem ust. 5, organ podatkowy ustali temu podatnikowi dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku wykazanego na tej fakturze. Sankcja w tej wysokości będzie również nałożona na nabywcę (czynnego podatnika VAT), który ujmie taką fakturę w ewidencji VAT (nowy art. 109a ustawy). Dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie będzie jednak ustalane w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn poniosą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.
Warto dodać, że obowiązek wystawiania faktur do paragonów wyłącznie zawierających NIP nabywcy (podatnika VAT), jak i sankcja za naruszenie tego obowiązku, nie będzie miała zastosowania do podatników świadczących usługi taksówek osobowych, z wyłączeniem wynajmu samochodów osobowych z kierowcą (PKWiU 49.32.11.0).
Zmiany te nie będą dotyczyły sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej przed tym dniem. Oznacza to w praktyce, że faktury, które będą dotyczyły paragonów wystawionych najpóźniej w dniu 31 grudnia 2019 r., będą wystawiane na obowiązujących obecnie zasadach.
Zmiany w obrocie z zagranicą
Kolejne zmiany do ustawy o VAT wprowadziła ustawa o zmianie ustawy o VAT oraz ustawy - Kodeks karny skarbowy. Zmiany wprowadzone tą ustawą wiążą się z koniecznością implementacji do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy Rady (UE) 2018/1910 oraz z wykonaniem wyroku TS UE z dnia 28 lutego 2018 r., w sprawie C-307/16. Mają one na celu usprawnienie, ujednolicenie i uszczelnienie aktualnego systemu VAT.
• Zastosowanie 0% VAT przy WDT
Nowelizacja ta wprowadza wymóg posiadania przez nabywcę ważnego numeru identyfikacyjnego VAT oraz złożenia prawidłowej informacji podsumowującej jako przesłanek materialnych do zastosowania 0% stawki VAT w WDT.
Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami ustawy o VAT istnieje wymóg posiadania przez nabywcę numeru identyfikacyjnego VAT. Jednakże, zgodnie z wykładnią TS UE, numer ten stanowi jedynie przesłankę formalną, której niespełnienie nie wpływa na prawo do zastosowania 0% stawki VAT w przypadku dotrzymania warunków materialnych (wywóz z jednego państwa UE do drugiego).
Ponadto obecne przepisy zobowiązują dostawcę do składania informacji podsumowującej VAT-UE, jednakże również w tym przypadku jest to formalna, a nie materialna przesłanka do zastosowania 0% stawki VAT w WDT. Jak wyjaśniło Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu do omawianej nowelizacji, dane zawarte w informacji podsumowującej VAT-UE dostawcy są dostępne za pośrednictwem systemu VIES dla organów podatkowych państwa członkowskiego nabywcy. Nabywca musi z kolei zadeklarować WNT w swojej deklaracji VAT, a jego organy podatkowe mają możliwość porównania tej deklaracji z danymi dostawcy zawartymi w systemie VIES. Złożenie prawidłowej informacji podsumowującej odgrywa więc kluczową rolę w walce z różnego rodzaju oszustwami w UE.
Z tego też względu do ustawy o VAT będzie wprowadzony obowiązek złożenia prawidłowej informacji podsumowującej jako przesłanki materialnej dla zastosowania 0% stawki VAT w przypadku WDT (z wyjątkiem sytuacji, gdy dostawca należycie uzasadni swoje uchybienie).
Natomiast rozporządzenie wykonawcze 2018/1912 zmieniające rozporządzenie wykonawcze UE nr 282/2011 wprowadzi zmiany w zakresie dowodów wymaganych do zastosowania 0% stawki VAT w WDT. Rozporządzenie to wprowadzi instytucję domniemania pozwalającą uznać, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów zostały wywiezione z terytorium jednego państwa członkowskiego do innego państwa członkowskiego.
Organ podatkowy będzie mógł obalić przyjęte domniemanie, poprzez przedstawienie dowodów świadczących o tym, że towary w rzeczywistości nie zostały wysłane lub przetransportowane z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy podczas kontroli organy podatkowe stwierdzą, że towary nadal znajdują się w magazynie dostawcy. Przepis skonstruowany w taki sposób przenosi ciężar dowodowy na organ podatkowy. Konsekwencją obalenia tego domniemania jest niemożliwość zastosowania 0% stawki VAT.
• Magazyn typu call-off stock
Do przepisów ustawy o VAT zostaną także dodane przepisy dotyczące magazynów typu call-off stock w handlu transgranicznym. Rozwiązanie to odnosi się do sytuacji, w której w chwili transportu (wysyłki) towarów do innego państwa członkowskiego dostawca zna już tożsamość osoby nabywającej towary, której zostaną one dostarczone na późniejszym etapie, w państwie członkowskim przeznaczenia.
Obecnie obowiązujące przepisy o VAT zawierają regulacje dotyczące magazynu konsygnacyjnego, który, co do zasady, spełnia przesłanki uznania go za magazyn typu call-off stock.
Dyrektywa 2018/1910 wprowadza jednak przepisy, które w pewnym zakresie różnią się od tych, które funkcjonują obecnie w polskich przepisach, co pociągnęło za sobą konieczność dokonania zmian w tym zakresie. Przykładowo, upływ 24 miesięcy od momentu wprowadzenia towarów przez kontrahenta unijnego do magazynu konsygnacyjnego powoduje powstanie obowiązku podatkowego z tytułu WNT dla polskiego nabywcy (prowadzącego magazyn konsygnacyjny). Natomiast w procedurze magazynu typu call-off stock ma to być uregulowane odmiennie. Po upływie 12 miesięcy składowania towarów (w sytuacji braku ich poboru) ma powstać obowiązek podatkowy dla podatnika unijnego (a nie polskiego nabywcy) rozliczenia przemieszczenia własnych towarów jako nietransakcyjnego WNT.
Kolejną różnicą pomiędzy tymi dwoma procedurami jest także to, że towary przemieszczane do magazynu typu call-off stock będą mogły być przeznaczone także do działalności handlowej.
• Transakcje łańcuchowe
Kolejna zmiana dotyczy zharmonizowania regulacji w zakresie tzw. transakcji łańcuchowych. Obecnie w celu prawidłowego przyporządkowania wysyłki lub transportu wewnątrzwspólnotowego jednej z dokonanych dostaw należy dokonać całościowej oceny wszystkich okoliczności z tym związanych. Powoduje to w praktyce wiele niejasności. Wprowadzone od 1 stycznia 2020 r. do ustawy o VAT zmiany mają na celu ujednolicenie rozliczania podatku VAT w ramach transakcji łańcuchowych poprzez wprowadzenie definicji podmiotu pośredniczącego oraz wskazanie jednolitych reguł co do określania tzw. transakcji ruchomej przy wysyłce lub transporcie towaru pomiędzy różnymi państwami członkowskimi. W związku z implementacją dyrektywy 2018/1910 w art. 22 ustawy o VAT zostanie wprowadzona ogólna reguła, zgodnie z którą transakcją ruchomą ma być transakcja, w której nabywcą jest podmiot pośredniczący (przy czym podmiot pośredniczący to podmiot inny niż pierwszy w kolejności dostawca i ostatni w kolejności nabywca). Natomiast wyjątkiem od tej reguły ma być przyporządkowanie wysyłki lub transportu towarów do dostawy dokonanej przez podmiot pośredniczący, pod warunkiem, że podmiot ten przekaże swojemu dostawcy numer identyfikacyjny VAT nadany mu przez państwo członkowskie, z którego towary są wysyłane lub transportowane.
