Wzrost minimalnego wynagrodzenia przekłada się na wymiar odpowiedzialności za nienależyte wypełnianie obowiązków podatkowych. Pod uwagę bierze się jego kwotę obowiązującą w momencie popełnienia czynu zabronionego. Maksymalna grzywna za wykroczenie skarbowe popełnione w przyszłym roku wyniesie 52.000 zł, a za przestępstwo skarbowe prawie 25.000.000 zł.
Kwota uszczuplenia
Minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi obecnie 2.250 zł. W przyszłym roku będzie kształtować się na poziomie 2.600 zł.
Skutkiem tego wzrostu będzie przede wszystkim przesunięcie granicy między wykroczeniem skarbowym a przestępstwem skarbowym w przypadkach, gdy czyn zabroniony polega na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej. Należność uszczuplona to wyrażona liczbowo kwota pieniężna, od której uiszczenia bądź zadeklarowania podatnik (płatnik) uchylił się w całości lub w części, w konsekwencji czego doszło do uszczerbku finansowego. Narażenie na uszczuplenie polega natomiast na spowodowaniu konkretnego niebezpieczeństwa uszczerbku finansowego. Oznacza to, że jego wystąpienie jest wysoce prawdopodobne, choć nie musi nastąpić.
Kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej decyduje o tym, czy przewinienie zostanie uznane za przestępstwo skarbowe, czy za wykroczenie skarbowe. Linię podziału wyznacza pięciokrotność wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w czasie popełnienia czynu zabronionego. Czyn, w wyniku którego kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej nie przekracza tego limitu, jest wykroczeniem skarbowym. Przewinienie skutkujące wyższymi uszczupleniami stanowi przestępstwo skarbowe. Obecnie próg, na podstawie którego dokonuje się opisanego rozróżnienia, wynosi 11.250 zł. W przyszłym roku będzie to 13.000 zł. Przykładami takich uchybień są: uchylanie się od opodatkowania, niewpłacenie przez płatnika pobranego podatku czy wyłudzenie zwrotu VAT. Wyjątkiem jest uporczywe niepłacenie przez podatnika podatku w terminie. Takie działanie stanowi wykroczenie skarbowe bez względu na nieodprowadzaną kwotę.
Wymiar grzywny
Wysokość płacy minimalnej - obok okoliczności sprawy i sytuacji życiowej sprawcy - ma wpływ na wymiar grzywien grożących za przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe. Punktem wyjścia dla ich ustalenia jest minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w czasie popełnienia czynu zabronionego (por. wyrok SN z dnia 12 marca 2019 r., sygn. akt V KK 93/18).
Grzywna za przestępstwo skarbowe wymierzana jest w stawkach dziennych. Sąd, orzekając ją, określa liczbę stawek dziennych za popełniony czyn zabroniony oraz wysokość jednej stawki. Ogólną zasadą jest, że najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa - 720 (pomijamy kwestię kary łącznej i nadzwyczajnego obostrzenia kary). Nie za każde przewinienie grozi jednak 720 stawek dziennych. Są przestępstwa skarbowe, za które można orzec najwyżej 360 stawek dziennych (np. za nierozliczenie się w terminie ze stanu zużycia znaków akcyzy), 240 (np. za brak kasy fiskalnej) czy 120 (np. za niezłożenie w terminie informacji podatkowej). Stawka dzienna nie może być niższa od 1/30 części minimalnego wynagrodzenia ani przekraczać jej czterystukrotności. Granice stawki dziennej w 2019 r. wynoszą od 75 zł do 30.000 zł, a w 2020 r. będzie to przedział od 86,66 zł do 34.664 zł. Maksymalna grzywna wzrośnie tym samym z 21.600.000 zł do 24.958.080 zł.
Grzywnę za wykroczenie skarbowe wymierza sąd w postępowaniu sądowym albo uprawniony funkcjonariusz skarbowy w trybie mandatowym. Sąd może nałożyć grzywnę w granicach od 1/10 do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Obecnie oznacza to jej wymiar w granicach od 225 zł do 45.000 zł, a na podstawie przyszłorocznej minimalnej pensji - od 260 zł od 52.000 zł. Funkcjonariusze skarbowi mogą wystawiać mandaty na kwotę nieprzekraczającą podwójnej wysokości minimalnej płacy. Sprawcy wykroczeń skarbowych popełnionych w przyszłym roku będą mogli więc być ukarani w ten sposób grzywną do 5.200 zł.
Postępowanie mandatowe jest wszczynane, gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a nie zachodzi potrzeba nałożenia surowszej kary niż grzywna we wspomnianym wymiarze. Sprawca musi poza tym zgodzić się na przyjęcie mandatu karnego. Jeżeli odmówi, sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych, co w praktyce oznacza najczęściej skierowanie sprawy do sądu. Postępowania mandatowego nie stosuje się w przypadkach wskazanych w art. 137 § 2 Kodeksu karnego skarbowego. Po pierwsze, jeśli w związku z wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, chyba że do chwili przyjęcia mandatu karnego cała wymagalna kwota została uregulowana. Po drugie, gdy za wykroczenie skarbowe należałoby orzec przepadek przedmiotów. Po trzecie, gdy zachodzi zbieg przepisów, a czyn sprawcy wykroczenia skarbowego wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa skarbowego.
Sprawa przedawnienia
Wszczęcie postępowania w sprawie nadużyć skarbowych pozwala organom podatkowym zyskać więcej czasu na weryfikację rozliczeń i dochodzenie zapłaty podatków.
Zobowiązanie podatkowe przedawnia się zasadniczo po 5 latach, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się jednak, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, jeżeli zostanie podjęte postępowanie w sprawie popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego związanego z niewykonaniem zobowiązania podatkowego. Zawieszenie następuje z dniem wszczęcia postępowania karnego skarbowego, a po zawieszeniu rozpoczyna się lub biegnie dalej od dnia następującego po dniu prawomocnego zakończenia tego postępowania. Wynika tak z art. 70 § 6 pkt 1 i § 7 pkt 1 Ordynacji podatkowej. Przesłanką decydującą o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia jest samo wszczęcie postępowania w sprawie przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Nie jest wymagane przedstawienie zarzutów konkretnej osobie.
Warunkiem koniecznym zawieszenia biegu terminu przedawnienia podatku jest poinformowanie o tym podatnika. Przewiduje to art. 70c Ordynacji podatkowej. Organ podatkowy właściwy w sprawie zobowiązania podatkowego, z którego niewykonaniem wiąże się podejrzenie popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, ma obowiązek zawiadomić podatnika o nierozpoczęciu lub zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego najpóźniej w ostatnim dniu upływu tego terminu (5-letniego). Informacji nie trzeba więc przekazać jednocześnie z wszczęciem postępowania karnego skarbowego. Podatnik musi otrzymać również informację o dalszym biegu terminu po upływie okresu zawieszenia.
Wymiar grzywien w 2020 r.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.)
Ustawa z dnia 10.09.1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2018 r. poz. 1958 ze zm.)
Comments